Ana içeriğe atla

Bilimsel Yöntem,Teori,Evrim

Bilimsel yöntemin anlaşılmaması sebebiyle gündemde zaman zaman yer alan bazı konularda insanların yaklaşımını gördükçe bilimden ne kadar uzağız, öneminden ne kadar bihaberiz görmek beni oldukça rahatsız ediyor. Bilgiye ulaşmanın bu kadar kolay olduğu bir dönemde birkaç dokunuşla bilim nedir ne değildir ulaşma imkanı varken , kulaktan dolma bilgiler peşinden koşmaya meyilli milletimiz. Ben yine de kendimce bahsetmeye çalışayım. İnternette bolca açıklama olsa da belki tekrar tekrar açıklayarak söyleyerek insanların zihinlerine ulaşmayı başarırız.

Bilim ne olduğunu anlamak için nasıl bir süreç olduğunu, bilimsel yöntemi anlamalıyız. Öncelikle ‘bilim’ için TDK ne demiş bir göz atalım;

Türk dil kurumu - 'bilim'
1. isim Evrenin veya olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneye dayanan
yöntemler ve gerçeklikten yararlanarak sonuç çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim
Benim sizden istediğim Türkçe yardım, bazı eski yazılı bilim ve tarih gibi ciddi
eserleri bana okumanızdır.
” – H. E. Adıvar
2. Genel geçerlik ve kesinlik nitelikleri gösteren yöntemli ve dizgesel bilgi
3. Belli bir konuyu bilme isteğinden yola çıkan, belli bir amaca yönelen bir
bilgi edinme ve yöntemli araştırma süreci
Buradan yola çıkarak şunlardan bahsedebiliriz;
  • Bilim bilme isteği, merakıyla başlar. (Konu-problem belirlenir. Bunun için ön gözlemler gerekir)
  • Bilim araştırma içerir.
  • En önemlisi bilim sistematiktir. Belirli aşamaları olan bir süreçtir.
Bilimin doğasını yapısını daha detaylı başka bir yazıda ele alırız. Bilgiye ulaşma yolunda neden bilimi kullanmalıyız? Bilime ne kadar güvenebiliriz? Doğru bilgi nedir nasıl oluşur gibi bilgi felsefesini ilgilendiren konulara da daha sonra değinirim. Şimdi bilimin tanımında yer alan yöntemin nasıl olduğunu inceleyelim.

Bilimsel yöntemi şema üzerinden rahatça anlayabiliriz. İşlem basamakları aşağıda görüldüğü gibi düz, değil tekrarlı ve geri dönütlü bir yoldur. Farklı şekillerde ifade edilebilmesine rağmen temelinde yöntem aynı işler. Gözlem, konu veya problemin belirlenmesinde süreci başlatır. Sonra konu seçilip konu üzerinde araştırma yapılır. Araştırma ve gözlem verilerine dayalı hipotez öne sürülür. Bu hipotez(neden sonuç ilişkisine dayalı tahmin) test edilir( deney yapılır) , test sonucu hipotezi desteklemiyorsa bir önceki basamağa geri dönülür. Testten elde edilen veriler ve araştırma verilerine dayalı yeni bir hipotez öne sürülür, testler tekrarlanır. Test sonuçları hipotezle uyumluysa artık hipotezimiz desteklenmiş olur. Tüm bu süreç belgelenir ve diğer bilim insanları da testleri deneyleri tekrarlayıp aynı sonuca ulaşılıp ulaşılamayacağını görebilir, ortaya çıkan yeni bilgiyi kendi araştırmasına kaynak veri olarak kullanabilir.


Belgelendirme aşaması en sevdiğim aşamadır. Özellikle sosyal medyada olsun, karşılıklı sohbetler olsun bir konu üzerine önem verilmesi için ‘bilimsel’ görünüm kazandırıp prim yapma çabasına şahit olduğumda ilk sorduğum sorudur. Bilginin kaynağı nedir? Bu bilimsel çalışmayı kim-kimler yürütmüş? Tabi ki bu soruların ardından , kendinden emin şekilde bahsettikleri konunun aslında gerçekliğini, bilimselliğini dikkate almadıklarını farkettiklerinde genelde bunu yediremeyen egoları da devreye girmesiyle konu farklı noktalara çekilir. Neyse konumuza dönelim.

Tamam en basit haliyle süreç bu şekilde işliyor dedik. Ortaya çıkan yeni ifadeleri nasıl tanımlıyoruz.

Teori (kuram)

Bir olgunun tekrar tekrar yapılan deney ve gözlemler sonucu , her seferinde doğrulanmış-desteklenmiş-kanıtlanmış açıklamasına teori ya da kuram denir.

Tabi halk arasında teori kelimesi olumsuzluk içeriyor: Soyut, desteksiz, kanıtsız düşünce ürünü…

Doğal olarak şu an gündemde yer alan evrim teorisinin müfredattan kaldırılması konusunda velilerin ve hatta öğretmenlerin değerlendirme sürecindeki ifadeleri ‘teori’ kelimesinin halk dilindeki haliyle kullanıldığı için yanlışlara düştüklerini gösteriyor. Ve bunun sonucunda konu inanç meselesine dönüşüyor. Evrime inanmak veya inanmamak söz konusu değildir. Evrim teorisi bilimsel bir olgudur. İtiraz etmek isteyen için yol bellidir. Yapılan araştırmalar deneyler belgelenmiştir. Açarsınız çalışmaları ve hata gördüğünüz yerlerle ilgili siz de bir çalışma yaparsınız, aksini gösteren bilimsel süreçten geçmiş bilgileri belgeleyerek sunarsınız.

Evrim teorisinde yer alan bilgiler, şu an herkesin elinde bulunan elektronik aletlerin, bindikleri arabaların, kullandıkları ilaçların vs temellerinde yer alan bilgilerin ortaya çıkmasında kullanılan yöntemle aynı süreçlerden geçerek oluşuyor. Eğer bilimsel yönteme bir itiraz varsa bu belirtilmeli ve denmeli ki doğru bilgiye ulaşmada bu yöntem sorunlu. Ama bunu sadece ( ucu inanca dokunuyor diye) bir konuda yapıp ve desteksiz , tutarsız, alelade yoksayma çabasıyla yapıp , yararına olan diğer herkonuda kabul etmek iki yüzlülükten başka ne olabilir? Evrim teorisini kabul etmiyorum diyorsan o ilacı da kullanmayacaksın, o telefona da elini sürmeyeceksin… Bu tabi ki bu bilgilerin mutlak doğru değişmez olduğunu kabul etmeniz gerektiği anlamına gelmiyor. Ne zaman ki yeni çalışmalar yapılır, bilimsel süreç lerden yeni bilgiler çıkar ortaya onları kabul edersiniz. Bilimde körü körüne birşeylere inanmak, bağlanmak yer almaz…

Bu blogdaki popüler yayınlar

MQTT Broker Kurulumu – Mosquitto ve deneme

MQTT (Message Queuing Telemetry Transport), nesnelerin interneti alanında önemli haberleşme protokollerinden biridir. Kısaca bir sunucu üzerinden (broker) bir cihazın yayın yapması (publish) ve başka bir cihazın da bu yayını takip etmesi (subscribe) ‘ne dayalı bir yapıdır. Yayın ve takip işlemleri broker üzerinde açılan topicler üzerinden olur. Örneğin; Publisher1 isimli yayıncımız brokerda /ev/priz1 isimli topic (konu) içine ‘aç’ diye yayın yapar. Prize bağlı röle içeren Subscriber1 isimli takipçimiz de brokerdaki /ev/priz1 isimli topic değerini takip eder. ‘aç’ yayınını gören Subscriber1 röleyi sürüp prizi aktifleştirebilir. Aynı topic için birden fazla yayıncı olabilir. (aile üyelerinin telefonlarından aynı prizi kontrol edebilmesi) Bir yayıncı birden fazla topic için yayın yapabilir. Örneğin nem ve sıcaklık sensörü olan cihaz bu değerleri /sensor/nem ve /sensor/sicaklik gibi iki ayrı topic için yayın yapabilir. Yine bir topic’i birden fazla subscriber takip edebilir.(

Mikroskop Gözlemi - Paramesyum Kültürü

Mikroskobik canlılarından birkaç örnek gözlemek için sınıf etkinliğinde kullanılmak üzere bir kültür ortamı oluşturduk. Bu ortam için bir miktar akvaryum suyu aldık. İçine canlı bir yapraklı bitki bir parça, bir tutam toprak, kuru yaprak attık. Ağzını peçete ile örtüp lastik ile tutturduk. 2 hafta mutfakta rafta ışıklı bir ortamda beklettikten sonra hazırladığımız preparatta aşağıdaki gözlemleri gerçekleştirdik. Fotoğraf ve videolar telefon adaptörü aracılığıyla telefon kamerası ile kaydedildi. Resimlerin kaliteli versiyonlarını linkten indirebilirsiniz: Mikroskop Gözlemi

Arduino Bluetooth - Uzaktan Kumandalı Araba Upgrade

  Bozuk olarak satın aldığım swat uzaktan kumandalı aracın içerisine önce arduino ile nrf24l01 kullanarak uzaktan kumandalı işler hale getirmiştim ancak nrf mesafesi mini versiyonu kullandığım için kısa olduğundan bluetooth ile tekrar yaptım. İçine arduino pro mini + Bluetooth + tp4056 + 2 x 18650 ile açık alanda 80 m civarı rahat çalışıyor. Bir de polis ışığı korna far vs hepsini eklemiştim. Google playden Arduino Bluetooth RC Car uygulaması ile kullanabiliyorsunuz.  içinde bluetooth kod var, kolay bir kod. Bir de nrf ile yaptığım kodu ekledim. o biraz daha karışık oldu. joystick modülü ile kontrol edilecek şekilde yapmıştım hem alıcı hem verici kodlarıyla uğraştırıyor onu önermem ama denemek isterseniz kullanabilirsiniz. Kodu İndir